Inhoud

• Wat doet abirateron en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik abirateron gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

abirateron

Abirateron is een anti-androgeen. Dat wil zeggen dat het de werking tegengaat van mannelijke geslachtshormonen.

Artsen schrijven dit medicijn voor bij prostaatkanker.

Wat doet abirateron en waarbij gebruik ik het?

Kanker

Kanker is een verzamelnaam voor meer dan honderd verschillende aandoeningen, waarbij lichaamscellen zich ongeremd vermenigvuldigen. Het gevolg is tumoren (gezwellen) of afwijkingen in bloed en lymfebanen. Het is een ernstige ziekte die, als men er niets aan doet, fataal kan zijn.

Dankzij nieuw onderzoek is tegenwoordig goede behandeling voor veel soorten kanker mogelijk. Bij snelle behandeling voorkomt u dat een kankergezwel doorgroeit in het omringende weefsel of dat het uitzaait. Bij uitzaaiingen ontstaat kanker op andere plaatsen in het lichaam.

Oorzaak
In elke cel zit DNA. DNA bevat de erfelijke eigenschappen van ons lichaam, zoals de bloedgroep en de kleur van de ogen. Door het DNA weten cellen wat ze moeten doen, bijvoorbeeld ook hoe snel ze zich moeten delen. Bij een celdeling ontstaan uit één cel twee dochtercellen, met exact hetzelfde DNA als de moedercel. Als het stukje DNA dat de celdeling bestuurt beschadigd raakt, kan de cel zich sneller gaan delen. De dochtercellen van elke cel bevatten dezelfde beschadiging in het DNA. Daardoor gaan ook deze cellen zich ongeremd delen, met kanker tot gevolg.

Hoe de beschadiging in het DNA ontstaat, is vaak onbekend. Het lijkt soms te komen door chemische stoffen als teer in tabaksrook, of door asbest, alcohol, te veel of te vet voedsel, straling of door een erfelijke aanleg.

Verschijnselen
Kanker is een verraderlijke ziekte. Elke kankersoort veroorzaakt weer andere klachten. In het beginstadium zijn er vaak helemaal geen verschijnselen. Pas als een kankergezwel tegen zenuwen aandrukt, is pijn te voelen.

Sommige klachten komen bij vrijwel alle kankersoorten voor, zoals erge vermoeidheid, gebrek aan eetlust en sterke vermagering (bijvoorbeeld meer dan 3 kilo per maand).

Prostaatkanker
De prostaat is een klier die in de onderbuik om de urinebuis heen ligt. Deze klier maakt het prostaatvocht dat bij de zaadlozing samen met de zaadcellen naar buiten komt.

Bij een DNA-beschadiging kunnen de cellen in de prostaatklier ongeremd gaan groeien. Op deze plaats verhardt de prostaat. Door de tumor kan de prostaat groter zijn. De tumor kan de plasbuis dichtknijpen waardoor het plassen moeilijker gaat. Het mannelijke hormoon testosteron bevordert de groei van de kankercellen. Testosteron wordt aangemaakt door de zaadballen. Prostaatkanker komt vooral voor bij oudere mannen.

Het stadium van de ziekte is bij prostaatkanker afhankelijk van:

• de grootte van de tumor;
• of de tumor door de prostaat is heen gegroeid;
• of er wel of geen uitzaaiingen zijn gevonden.

Behandeling
Mogelijke behandelingen van prostaatkanker zijn, afhankelijk van het stadium van de ziekte, operatie, bestraling en/of hormonale behandeling.

Om te groeien heeft een prostaattumor het mannelijk hormoon testosteron nodig. Testosteron wordt aangemaakt door de zaadballen. Abirateron remt de aanmaak van testosteron.

Artsen schrijven abirateron voor bij uitgezaaide prostaatkanker, als deze niet meer reageert op chemotherapie en op de gebruikelijke anti-hormonen, zoals leuproreline, triptoreline, gosereline en bicalutamide.  

Werking
Abirateron remt de aanmaak van mannelijke geslachtshormonen in de zaadballen, maar ook op andere plaatsen in het lichaam zoals de bijnieren. Daardoor kan de voortgang van de ziekte enige tijd worden afgeremd.

Omdat de bijnieren ook andere hormonen aanmaken, kan de balans hiervan verstoord raken. Om dit te herstellen wordt abirateron meestal gecombineerd met prednison of prednisolon.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Vasthouden van vocht (dikke enkels en voeten). U merkt dit ook aan een toename van uw lichaamsgewicht.

  Hierdoor stijgt uw bloeddruk. Uw arts zal uw bloeddruk elke maand controleren en eventueel medicijnen tegen te hoge bloeddruk voorschrijven.

• Opvliegers en warmtegevoel

  Dit komt door het effect van dit medicijn op het mannelijk geslachtshormoon.

• Tekort aan kalium in het bloed. U merkt dit het eerst aan spierzwakte, spierkramp of spierpijn, meestal het eerst in de bovenbenen en armen, ernstige vermoeidheid, hartkloppingen, heftige buikklachten. Mensen met hartfalen, levercirrose, nierziekten, bij diarree of braken of mensen die veel laxeermiddelen gebruiken hebben hier meer kans op.

  Als u last heeft van deze klachten, ga dan naar uw arts. Uw arts controleert uw kalium meestal elke maand. Als u diarree heeft of veel moet braken, neem dan contact op met uw arts.

• Infectie van blaas of urinewegen. U merkt dat aan vaak moeten plassen, pijn bij het plassen, 's nachts moeten plassen. Raadpleeg dan uw arts.

• Verhoogd vetgehalte in het bloed

  U merkt dat zelf niet, maar te veel vet in de bloedvaten veroorzaakt aderverkalking (atherosclerose). Hierdoor heeft u meer kans op hart- en vaatziekten. De arts zal regelmatig uw bloed controleren. Eventueel kan de arts medicijnen voorschrijven om het vetgehalte te verlagen.

• Gezwollen gewrichten of spierpijn

  Raadpleeg uw arts, als u hier veel last van heeft.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Maagdarmklachten, zoals diarree, misselijkheid, opgeblazen gevoel of het opkomen van maagzuur

  Raadpleeg uw arts, als u hier veel last van heeft.

• Hartafwijkingen, zoals hartritmestoornissen, hartkramp (angina pectoris) of hartfalen en zeer zelden hartaanval. Waarschuw uw arts bij de volgende verschijnselen: pijn op de borst, onregelmatige of snelle hartslag, extreme vermoeidheid, benauwdheid of dikke enkels of voeten.

• Botbreuken

  Door de verminderde hoeveelheid mannelijk geslachtshormoon kunnen de botten brozer worden. Hierdoor heeft u eerder kans op een botbreuk.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Te weinig aanmaak van hormonen door de bijnierschors, bijvoorbeeld in stress-situaties of bij spanning. Als dat niet voldoende gebeurt, krijgt u last van een zwak gevoel, verminderde eetlust, hoofdpijn, misselijkheid en braken, buikpijn en diarree. In ernstige gevallen kunt u zelfs in shock raken.

  Daarom schrijft de arts meestal naast abirateron ook een bijnierschorshormoon voor, zoals prednisolon. Overleg hierover met uw arts.

• Leverafwijkingen, die zeer ernstig kunnen zijn. Raadpleeg uw arts bij pijn boven in de buik of geelzucht (gele verkleuring van huid en oogwit).

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag, galbulten en jeuk.

  Een erge overgevoeligheid merkt u aan benauwd zijn, flauwvallen, een zwelling van het gezicht, lippen, mond, tong of keel, of een ernstige huidafwijking met blaren. Waarschuw dan meteen uw arts.

  Als u overgevoelig blijkt te zijn, mag u dit medicijn in de toekomst niet meer gebruiken. Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor abirateron. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u dit medicijn niet opnieuw krijgt.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik abirateron gebruiken met andere medicijnen?

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Mannelijke geslachtshormonen, zoals androstanolon, nandrolon, prasteron of testosteron. Abirateron kan de werking van deze medicijnen tegengaan. Of mogelijk werkt abirateron juist minder goed. Overleg hierover met uw arts. Uw arts schrijft mogelijk een ander medicijn voor.

De volgende medicijnen zorgen ervoor dat abirateron minder goed werkt. Overleg hierover met uw arts. Als u stopt met het medicijn duurt het een paar weken totdat dit effect op abirateron weg is.

• Hypericum (sint-janskruid), een kruidenmiddel tegen depressieve klachten.
• De medicijnen tegen tuberculose rifampicine en rifabutine.
• De medicijnen tegen epilepsie carbamazepine, fenobarbital, fenytoïne en primidon. Sommige van deze medicijnen worden ook gebruikt bij zenuwpijn en manische depressie.
• Mitotaan, een medicijn tegen de ziekte van Cushing en bijnierschorskanker.
• Enzalutamide, een medicijn tegen prostaatkanker.
• Sommige medicijnen tegen hiv. Hiv is het virus dat aids veroorzaakt. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Twijfelt u eraan of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden en alcohol drinken?
Bij dit medicijn zijn hiervoor geen beperkingen.

alles eten?
Rond de inname van abirateron mag u niet eten. Voedsel kan de hoeveelheid van dit medicijn in uw bloed verhogen. Hierdoor heeft u meer kans op bijwerkingen. 

Meer informatie leest u bij Hoe gebruik ik dit medicijn? 

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Niet van toepassing. Dit medicijn wordt gebruikt door mannen met prostaatkanker.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering op het etiket van de apotheek.

Hoe?
De tabletten heel doorslikken met een half glas water. De tablet niet kauwen of doorbreken. Vrouwen die zwanger zijn of kunnen worden, mogen niet in aanraking komen met de tabletten. Als ze deze toch moeten aanraken, is het verstandig plastic handschoenen te dragen.

Wanneer?
Neem de tabletten in op een lege maag. Dat is 1 uur voor of 2 uur na het eten.

Hoe lang?
Het is afhankelijk van het effect hoe lang u dit medicijn moet gebruiken. Overleg hierover met uw arts.