Inhoud

• Wat doet diltiazem en waarbij gebruik ik het?
• Wat zijn mogelijke bijwerkingen?
• Mag ik diltiazem gebruiken met andere medicijnen?
• Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?
• Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?
• Hoe gebruik ik dit medicijn?

diltiazem

Diltiazem behoort tot de calciumblokkers. Het verwijdt de bloedvaten, verlaagt de bloeddruk, verbetert de zuurstoftoevoer naar het hart en beïnvloedt de hartslag.

Artsen schrijven het voor bij angina pectoris, hartritmestoornissen en hoge bloeddruk. Ze schrijven het soms ook voor bij pulmonale arteriële hypertensie .

Wat doet diltiazem en waarbij gebruik ik het?

Angina pectoris

Verschijnselen
Angina pectoris (hartkramp) is een hartaandoening met aanvallen van pijn of een beklemmend gevoel op de borst. Deze pijn kan uitstralen naar de arm, kaak, hals of schouder.

De pijn ontstaat vooral op momenten dat het hart harder moet gaan werken: bijvoorbeeld bij inspanning, stress, emoties, een zware maaltijd of bij de overgang van warmte naar kou.

Oorzaak
De belangrijkste oorzaak van angina pectoris is een vernauwing van de bloedvaten die het hart van bloed voorzien (de kransslagaderen). Hierdoor komt er minder bloed naar de hartspier, dus ook minder zuurstof. Dit zuurstofgebrek veroorzaakt de klachten.

Werking
Als u meer dan twee aanvallen van hartkramp per week heeft, schrijft uw arts medicijnen voor om de klachten te bestrijden. Meestal is dit een bètablokker, een medicijn dat de snelheid en de kracht waarmee het hart klopt, terugbrengt tot een aanvaardbaar niveau.

Als u geen bètablokkers verdraagt, of als u een speciale vorm van angina pectoris heeft (Prinzmetal), kan de arts een calciumblokker voorschrijven, zoals diltiazem. Diltiazem verbetert de  zuurstoftoevoer naar de hartspier. Dit vermindert de kans op een angina pectoris-aanval.

Bij de gewone tabletten begint de werking al na een kwartier en houdt 6-8 uur aan. Als u tabletten of capsules met vertraagde afgifte (retard of CR) gebruikt, begint het effect binnen 2 uur en duurt ongeveer 12 uur. Als u capsules met vertraagde afgifte XR gebruikt begint het effect binnen enkele uren en houdt ongeveer 24 uur aan.

Effect
Het effect merkt u doordat u minder vaak last heeft van pijn op de borst bijvoorbeeld bij het traplopen. Dit betekent echter niet dat u meteen meer inspannende activiteiten mag gaan doen. Uw lichaam moet hier weer langzaam aan wennen. Overleg hierover met uw arts.

Hartritmestoornissen

Verschijnselen
Bij een hartritmestoornis kan het hart overslaan, onregelmatig slaan, te langzaam kloppen of op ‘hol slaan’. Bijna iedereen heeft wel eens zijn hart voelen overslaan. Bijvoorbeeld bij spanningen of een sterke kop koffie. Soms blijft dit overslaan langer doorgaan dan een paar tellen en belemmert het u in het dagelijks werk of de slaap. Pas dan noemen we het een hartritmestoornis.

U hoeft een afwijkende hartslag niet altijd zelf op te merken. Als u het merkt is het aan verschijnselen zoals vermoeidheid, kortademigheid, licht gevoel in het hoofd en hartkloppingen. Verder kunt u zich gejaagd voelen, of angstig. Ook kunt u dikke enkels krijgen doordat het bloed minder goed wordt rondgepompt. De ritmestoornissen kunnen in aanvallen voorkomen van enkele seconden tot uren en dan weer verdwijnen. Zelden is de hartritmestoornis continu aanwezig.

Oorzaken
Het hart is een holle spier die regelmatig hoort samen te trekken om het bloed door het lichaam te stuwen. Vanuit een punt op de hartwand, het prikkelcentrum, vertrekken zenuwen die de hartspier aansturen. De boezems, waar het bloed het hart binnenstroomt, trekken eerst samen, en daarna de kamers, waar het bloed het hart verlaat. Hierdoor wordt met elke hartslag het bloed via de slagaders door het lichaam gepompt. Als de zenuwen het hart te onregelmatig aansturen, spreken we van hartritmestoornissen.

Er zijn meerdere oorzaken voor hartritmestoornissen. Het prikkelcentrum kan te traag of te snel werken. Ook kunnen de zenuwbanen verstoord zijn doordat stukjes hartweefsel zijn afgestorven door een hartinfarct.  Of de boezems kunnen heel snel samentrekken (‘atriumfibrilleren’) waardoor de samentrekking van de kamers onvoorspelbaar en onregelmatig wordt, soms veel te snel of juist erg langzaam.

Behandeling
Afhankelijk van het soort ritmestoornis en de conditie van het hart kan de arts medicijnen voorschrijven, een elektrische stroomschok toedienen of een operatie uitvoeren, bijvoorbeeld voor een pacemaker.

Artsen schrijven diltiazem voor bij snelle of onregelmatige samentrekking van de boezems (‘atriumfibrilleren’ of ‘atriumfladderen’) of van de kamers. Het wordt ook toegepast om hartritmestoornissen te voorkomen.

Werking 
Diltiazem vertraagt de prikkelgeleiding door de zenuwen en vermindert de prikkelbaarheid van de hartspier. Het remt daardoor een te snelle werking van het prikkelcentrum. Hierdoor wordt de hartslag weer regelmatig.

Hoge bloeddruk

Verschijnselen
Mensen met een hoge bloeddruk voelen hier over het algemeen niets van. Hoge bloeddruk is ook geen ziekte, maar geeft meer kans op hart- en vaatziekten. Als de bloeddruk verhoogd is, stroomt het bloed te krachtig door de vaten. Dit is schadelijk voor de bloedvaten.

Beschadigde bloedvaten vergroten de kans op een beroerte (herseninfarct of hersenbloeding) en ernstige hartziekten, zoals hartkramp en hartfalen.

Werking
Calcium houdt de wand van de bloedvaten op spanning. Door het calcium te blokkeren ontspannen de bloedvaten zich en worden ze wijder. Het bloed kan daardoor beter doorstromen en de bloeddruk gaat omlaag. Door de lagere bloeddruk is er minder kans op hart- en vaatziekten, zoals een beroerte.

Behandeling
Bij de behandeling van een hoge bloeddruk kunnen artsen verschillende medicijnen voorschrijven. Vaak beginnen ze met een plastablet, een bètablokker en/of een ACE-remmer.

Als deze medicijnen niet kunnen worden gebruikt, kan de arts een calciumblokker van het –dipine type voorschrijven, zoals amlodipine. Als deze medicijnen de bloeddruk onvoldoende omlaag brengen, of niet gebruikt kunnen worden, kan de arts diltiazem voorschrijven.

Effect
Na drie tot zes weken is het volledige effect op de bloeddruk bereikt. Zelf merkt u hier niet veel van. U weet pas of het werkt bij een meting van uw bloeddruk. Toch is het belangrijk diltiazem elke dag in te nemen. Alleen dan kan dit medicijn u optimaal beschermen tegen hart- en vaatziekten.

Pulmonale arteriële hypertensie

Bij pulmonale arteriële hypertensie is er sprake van een abnormaal hoge bloeddruk in de longvaten. Hierdoor wordt de hartfunctie aangetast. Het bloed wordt niet meer goed rondgepompt. U krijgt daardoor last van kortademigheid, u bent sneller moe en kunt last krijgen van pijn op de borst, flauwvallen en vocht in de benen.

Oorzaken
Pulmonale arteriële hypertensie kan aangeboren zijn of het gevolg zijn van een andere aandoening. Bijvoorbeeld een aangeboren hartafwijking of sclerodermie. Sclerodermie betekent letterlijk ‘harde huid’. De verharding is het gevolg van ontstekingen die littekenweefsel achterlaten.

Ook de onderliggende weefsels kunnen ontsteken, zoals de organen, bijvoorbeeld de bloedvaten, nieren, darmen en longen. Als deze verharding in het hartweefsel optreedt, zal het hart niet meer goed kunnen samentrekken. Hierdoor kan het bloed niet meer goed worden rondgepompt en ontstaat hartfalen.

Werking
Calcium houdt de wand van de bloedvaten op spanning. Door het calcium te blokkeren ontspannen de bloedvaten zich en worden ze wijder. Dit verlaagt de bloeddruk in de vaten van de longen.

Door deze effecten hoeft het hart minder druk op het bloed uit te oefenen dat naar de longen stroomt. Het hart hoeft dan minder hard te werken. Daardoor verminderen de verschijnselen van pulmonale arteriële hypertensie.

Behandeling
Pulmonale arteriële hypertensie is een ernstige ziekte. Vroeger was er geen behandeling mogelijk en was een longtransplantatie het enige redmiddel. Nu zijn er verschillende medicijnen, waaronder diltiazem.

De behandeling is nog niet genezend, maar er is de laatste jaren wel vooruitgang geboekt door verbetering van klachten en kwaliteit van leven.

Wat zijn mogelijke bijwerkingen?

Soms (bij 10 tot 30 op de 100 mensen)

• Opgezwollen enkels en onderbenen

  Deze bijwerking kan ontstaan door verwijding van de bloedvaten in de benen. Waarschuw uw arts, als u last krijgt van dikke enkels.

Zelden (bij 1 tot 10 op de 100 mensen)

• Duizeligheid, vooral bij opstaan uit bed of uit een stoel

  Dit gaat in het algemeen over als uw lichaam zich heeft ingesteld op de lagere bloeddruk (binnen enkele dagen tot weken). Als u zich duizelig voelt, sta dan niet te snel op uit bed of van een stoel. U kunt dan het best even liggen en de benen wat hoger leggen, bijvoorbeeld op een kussen.

• Hoofdpijn, warmtegevoel, hartkloppingen en blozen

  Deze bijwerkingen zijn het gevolg van verwijding van de bloedvaten. Ze verdwijnen meestal na enkele weken. Raadpleeg uw arts, als u er hierna nog steeds last van heeft.

• Verstopping (obstipatie)

  Deze bijwerking treedt vooral in het begin van de behandeling op. Gebruik, als dat mogelijk is, vezelrijke voeding en drink veel. Raadpleeg uw arts als u last blijft houden van verstopping.

• Maagdarmklachten, zoals misselijkheid en buikpijn. Zeer zelden opkomend maagzuur, Mensen met chronische klachten van zuurbranden (reflux) kunnen meer klachten krijgen. Overleg dan met uw arts.

Zeer zelden (bij minder dan 1 op de 100 mensen)

• Vermoeidheid, slapeloosheid, een zwak gevoel en nervositeit

• Spierpijn. Als u aan de spierziekte myasthenia gravis lijdt: u kunt meer last krijgen van deze aandoening.

  Neem contact op met uw arts als u dat merkt.

• Huiduitslag, jeuk en haaruitval. Als u de huidziekte psoriasis heeft: de klachten kunnen verergeren.

  Neem in dat geval contact op met uw arts.

• Borstvorming bij mannen en impotentie

  Als u last heeft van deze bijwerking, vraag dan advies aan uw arts. Mogelijk moet de dosering aangepast worden, of is een ander medicijn geschikter voor u.

• Tragere hartslag. Uw lichaam kan ook meer vocht vasthouden. Mensen met hartfalen kunnen meer klachten krijgen. Overleg hierover met uw arts. 

• Leveraandoeningen. U kunt dit merken aan een gevoelige, opgezwollen buik of een gele verkleuring van het oogwit of van de huid.

  Waarschuw dan een arts.

• Overgevoeligheid voor dit medicijn. Dit merkt u aan huiduitslag en galbulten, soms treedt ook koorts op. Raadpleeg bij deze verschijnselen uw arts. Ook kan zeer zelden een ernstige huidafwijking ontstaan, met blaren op de huid of een vuurrode huid. Waarschuw dan direct een arts.

  Geef aan de apotheker door dat u overgevoelig bent voor diltiazem. Het apotheekteam kan er dan op letten dat u het medicijn niet opnieuw krijgt.

• Droge mond en tandvleesproblemen

  Hierdoor kunnen zich eerder gaatjes in uw gebit ontwikkelen. Poets en flos daarom extra goed als u merkt dat u last heeft van een droge mond of een overmatige groei van het tandvlees. Laat eventueel de tandarts vaker uw tanden en tandvlees controleren.

• Een verhoogd risico op hartritmestoornissen. U kunt last krijgen van plotselinge duizelingen of kortdurend buiten bewustzijn raken. 

   

  Dit is vooral van belang voor mensen met een bepaalde hartritmestoornis, namelijk het aangeboren verlengde QT-interval. Gebruik dit medicijn NIET als u deze hartritmestoornis heeft. Overleg met uw arts. Mogelijk kunt u overstappen op een ander medicijn.

• Mensen met pulmonale arteriële hypertensie (hoge bloeddruk in de longen) hebben meer kans op bijwerkingen zoals kortademig zijn, lage bloeddruk en hartstilstand.

  Gebruik dit medicijn alleen onder toezicht van uw cardioloog of longarts.

• Mensen met een bepaald type aangeboren hartaandoening, het Wolff-Parkinson-White-syndroom, kunnen ernstige ritmestoornissen of een hartstilstand krijgen. Gebruik dit medicijn alleen onder toezicht van een cardioloog.

Heeft u last van een bijwerking? Meld dit dan bij het bijwerkingencentrum lareb. Hier worden alle meldingen over bijwerkingen van medicijnen in Nederland verzameld. Ik wil een bijwerking melden

Uitleg frequenties

Regelmatig : bij meer dan 30 op de 100 mensen
Soms : bij 10 tot 30 op de 100 mensen
Zelden : bij 1 tot 10 op de 100 mensen
Zeer zelden : bij minder dan 1 op de 100 mensen

Mag ik diltiazem gebruiken met andere medicijnen?

Dit medicijn heeft wisselwerkingen met andere medicijnen. In de tekst hieronder staan alleen de werkzame stoffen van deze medicijnen, dus niet de merknamen. Of uw medicijn een van die werkzame stoffen bevat, kunt u nagaan in uw bijsluiter onder het kopje ‘samenstelling’.

De medicijnen waarmee de belangrijkste wisselwerkingen optreden, zijn de volgende.

• Andere bloeddrukverlagers. De bloeddruk kan te laag worden als u diltiazem samen met andere bloeddrukverlagers gaat gebruiken. Uw arts houdt hier rekening mee en zal in het begin een lagere dosering voorschrijven. Al naar gelang het effect zal de arts de dosis geleidelijk verhogen. Als u een bloeddrukverlager van het type ‘bètablokker’ gebruikt, kan uw hartslag ook trager of onregelmatiger worden. U krijgt deze combinatie alleen als uw hartfunctie regelmatig gecontroleerd wordt.
• Bepaalde medicijnen voor een vergrote prostaat, namelijk de alfa-blokkers alfuzosine, doxazosine en terazosine. Deze kunnen in het begin van de behandeling de bloeddruk verlagen en duizeligheid veroorzaken. Diltiazem versterkt deze bijwerking. Deze wisselwerking is alleen van belang de eerste dagen dat u met een alfa-blokker begint. U kunt de alfa-blokker de eerste keren het beste ’s avonds innemen, als u al op bed zit, voor het geval u duizelig wordt. Als u een alfa-blokker met vertraagde afgifte gebruikt, kunt u de volgende ochtend duizelig worden bij het opstaan. Dit is na enkele dagen over.
• Sommige medicijnen tegen hiv en hepatitis C. Vraag aan uw apotheker om welke medicijnen dit gaat.

Diltiazem kan van de volgende medicijnen de hoeveelheid in het bloed verhogen, waardoor deze medicijnen meer bijwerkingen veroorzaken. Indien u de combinatie toch moet gebruiken, is extra controle en dosisaanpassing door uw arts nodig. Ook als u weer stopt diltiazem moet de arts de dosis van onderstaande medicijnen weer opnieuw vaststellen.

• Ivabradine, een medicijn tegen pijn op de borst dat de hartslag vertraagt.
• Theofylline, een medicijn tegen benauwdheidsklachten.
• Digoxine, een hartmedicijn.
• Ciclosporine, tacrolimus en sirolimus, medicijnen die de afweer onderdrukken.
• Simvastatine en atorvastatine, cholesterolverlagers.
• Midazolam, alprazolam en buspiron, rustgevende medicijnen.
• Carbamazepine, een medicijn tegen epilepsie, zenuwpijn en psychische klachten.
• Lurasidon, een medicijn tegen psychoses.
• Colchicine, een medicijn tegen jicht.

De volgende medicijnen kunnen de hoeveelheid diltiazem in het bloed verhogen, waardoor er meer bijwerkingen door diltiazem kunnen ontstaan. Als u de combinatie toch moet gebruiken, is extra controle door uw arts nodig.

• Cimetidine, een maagmedicijn
• Claritromycine en erytromycine, antibiotica
• Itraconazol, ketoconazol en voriconazol, antischimmelmiddelen

Twijfelt u of een van de bovenstaande wisselwerkingen voor u van belang is? Neem dan contact op met uw apotheker of arts.

Kan ik met dit medicijn autorijden, alcohol drinken en alles eten of drinken?

autorijden?
Ja, dat kan. Dit medicijn heeft geen invloed op hoe goed u kunt autorijden.

alcohol drinken?
Alcohol verwijdt de bloedvaten, net als diltiazem. U kunt daardoor last krijgen van duizeligheid. Probeer het drinken van alcohol eerst met mate. U kunt dan zelf inschatten of u hier veel last van krijgt. In het algemeen is enkele keren per week een glas wijn geen probleem.

alles eten?

Bij dit medicijn kunt u beter niet te veel grapefruit eten, of grapefruitsap drinken. Dan is de kans op bijwerkingen namelijk groter.

Advies: niet meer dan 2 dagen per week grapefruit (sap) met ten minste 3 dagen ertussen.

• Wilt u grapefruitsap drinken? Drink niet meer dan 2 dagen per week een glas grapefruitsap. En wacht elke keer dat u grapefruitsap heeft gedronken ten minste 3 dagen totdat u weer grapefruitsap drinkt.
• Wilt u grapefruit eten? Eet niet meer dan 2 dagen per week 1 of 2 grapefruits. En wacht na elke keer dat u grapefruit hebt gegeten ten minste 3 dagen totdat u weer grapefruit eet.
  Dus: als u op maandag grapefruit eet, wacht dan tot donderdag met het opnieuw eten van grapefruit.

Bent u gewend om veel of vaak grapefruits te eten, of grapefruitsap te drinken? Bespreek dit dan met uw apotheker of arts. Misschien is er een ander medicijn dat u kunt gebruiken dat wel goed samengaat met grapefruit(sap). Voor meer informatie kunt u hier de folder downloaden.

Mag ik dit medicijn gebruiken als ik zwanger ben, wil worden of borstvoeding geef?

Zwangerschap 
Overleg met uw arts. Over het gebruik van dit medicijn tijdens de zwangerschap is nog te weinig bekend. Wel is bekend dat het bijwerkingen bij het kind kan geven, zoals een te trage hartslag. U kunt dit medicijn beter NIET gebruiken tijdens de eerste 3 maanden dat u zwanger bent. Mogelijk kunt u (tijdelijk) overstappen op een ander medicijn.

Borstvoeding 
Wilt u borstvoeding geven? Overleg dan met uw arts. Dit medicijn komt in een kleine hoeveelheid in de moedermelk. Het is niet bekend of dit schadelijk voor de baby is. Misschien kunt u overstappen op een ander medicijn. Een medicijn waarvan wel bekend is dat u het veilig kunt gebruiken.

Hoe gebruik ik dit medicijn?

Kijk voor de juiste dosering altijd op het etiket van de apotheek.

Hoe?

• Gewone tabletten: innemen met wat water. U mag deze tabletten eventueel breken of kauwen.
• Tabletten met gereguleerde afgifte (retard of MGA): deze moet u heel doorslikken met een half glas water. De tabletten niet kauwen of fijnmaken, omdat dan onbedoeld al het werkzame bestanddeel tegelijk vrijkomt. De tabletten zijn zo gemaakt, dat ze langzaam oplossen, waardoor ze langer werken.
  Als de tablet een breukstreep heeft, mag u de tablet op de breukstreep doormidden breken. De beide helften moet u heel doorslikken met een beetje water.
• Capsules met gereguleerde afgifte (retard of MGA): slik de capsule in zijn geheel door met water, zonder te kauwen. Als u hier moeite mee heeft, kunt u de capsule openen. Neem de korreltjes dan wel in zonder te kauwen. De korrels zijn namelijk zo gemaakt dat ze de werkzame stof langzaam afgeven.

Wanneer? 
U mag het middel innemen op elk moment van de dag. Kies wel een vast tijdstip, dan vergeet u minder snel een dosis.

Als u het eenmaal per dag gebruikt: bij voorkeur ’s ochtends. Als u in het begin veel last heeft van duizeligheid, kunt u het ook ’s avonds voor het naar bed gaan innemen. Als u het vaker per dag gebruikt: verdeel de innames gelijkmatig over de dag. Bij twee keer per dag: ’s ochtends en ’s avonds. Bij vier keer per dag: meteen na het opstaan, bij de lunch, bij het avondeten en voor u naar bed gaat.

Hoe lang?

• Angina pectoris (hartkramp) en hartritmestoornissen. Waarschijnlijk moet u dit medicijn langdurig gebruiken. Overleg hierover met uw arts.
• Hoge bloeddruk. Een behandeling voor hoge bloeddruk is meestal langdurig. Als dit medicijn goed bij u werkt, moet u het waarschijnlijk uw leven lang gebruiken.